သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ Silent Killer

ကမၻာ ေပၚမွာ ရွိတဲ႕ အမ်ိဳး သမီးထု ႀကီး တစ္ရပ္ လံုး ကို ဖြဲမီးလို တေငြ႔ေငြ႔ လိႈက္ စားၿပီး အသက္ ဇီဝိန္ ေျြခခ် ေနတဲ႕ ေၾကာက္စရာအေကာင္းဆံုးေရာဂါတစ္ခု ကိုျပပါဆိုရင္ေတာ႕ သားအိမ္ေခါင္းကင္ ဆာကိုလက္ညႇိဳးထိုးျပရပါလိမ္႕မယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို အဂၤလိပ္လို ဆိုရင္ေတာ႕ Cervical Cancer လို့ေခၚ ပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာဟာ သားအိမ္ရဲ႔အဝ Cervix uteri မွာအေျခ ခံတဲ႕ ဆဲလ္ေတြကေန ကင္ဆာျဖစ္ပြား ေစေသာ ဆဲလ္မ်ားျဖစ္ပြားမႈ Malignant neoplasm ကို ေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ပါ တယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရဲ႔ အျဖစ္မ်ားတဲ႕ လကၡဏာတစ္ခုကေတာ႕ မူမမွ္ေသြးဆင္းျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပ မယ္႕လည္းကင္ဆာဟာ အရမ္းကို ဆိုး ဝါးတဲ႕အဆင္႕ေရာက္တဲ႕အထိတိုင္ေအာင္ ဘာမွ သိသာထင္ရွားတဲ႕လကၡဏာမျပ ပဲနဲ့လည္း ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတာ ေတြရွိပါတယ္။ ေစာေစာအဆင္႕ပိုင္းေတြ မွာေတာ႕ ခြဲစိတ္ကုသလို့ရႏိုင္ၿပီး ပိုဆိုး ရြားတဲ႕ ေနာက္ပိုင္းအဆင္႕ေတြျဖစ္ေန ၿပီဆိုရင္ေတာ႕ ကင္ဆာေဆးသြင္းျခင္းနဲ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ေပး၍ ကုသျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာရွိမရွိစစ္ေဆးျခင္းျဖစ္တဲ႕ Pap smear ယူၿပီးစစ္ျခင္းဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္းမွာ ရွိတဲ႕ဆဲလ္ေတြနဲ့တစ္ ရွဴးေတြမွာကင္ဆာအဆင္႕မေရာက္ခင္ Precancerous အေျခအေနနဲ့ေျပာင္းလဲ မႈေတြကို ႀကိဳတင္ၿပီးသိရွိႏိုင္ပါတယ္။ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးေနတဲ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာဆို ရင္ Cervical Screening ကိုက်ယ္ျပန့္ စြာအသံုးျပဳေနၾကၿပီးဒီလိုစစ္ေဆးျခင္း အားျဖင္႕ အလြန္အမင္းဆိုးရြားေသာ အဆင္႕ Invasive Cervical Cancer ျဖစ္ပြားႏႈန္းကို ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထက္ ေလ်ာ႕ခ်ေပးႏိုင္ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ သားအိမ္ ေခါင္းကင္ဆာရဲ႔ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုးဆယ္ ေက်ာ္ေလာက္ေအာင္ ံကာေည Human Papillomavirus (HPV) ေၾကာင္႕ျဖစ္ ပြားရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ US, Canada နဲ့ EU မွာဆိုရင္ HPV vaccines ဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ၇၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းေလာက္အထိျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ႕ဗိုင္း ရပ္စ္အမ်ိဳးအစား မ်ိဳးကြဲ ၂ မ်ိဳး (two strains)ေ ကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါ တယ္။ ဒါေပမယ္႕လည္း Vaccines ဆို တာဟာ အျဖစ္မ်ားတဲ႕အမ်ိဳးအစား HPV နဲ့ကင္ဆာကိုသာကာကြယ္ေပးႏိုင္ တာျဖစ္တဲ႕အတြက္အမ်ိဳးသမီးအားလံုး ဟာ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီးတာေတာင္မွ ပဲ ဒီလို Pap Smear Screening ကိုပံု မွန္ျပဳလုပ္သင္႕ပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္း ဆိုတာဟာ သားအိမ္ရဲ႔အက်ဥ္းဆံုးအ စိတ္အပိုင္းျဖစ္ၿပီးမိန္းမကိုယ္အဝ Vagina နဲ့ပဲဆက္သြယ္ထားတဲ႕ေနရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရဲ႔ လကၡဏာေတြကဘာေတြလဲ
အေစာပိုင္းအဆင္႕ေတြမွာေတာ႕ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာဟာ ဘာလကၡ ဏာမွ မျပပဲရွိေနနိုင္ပါတယ္။ ဒါ႕အျပင္ မူမမွန္ေသြးဆင္းမႈ၊ အမ်ိဳးသားနဲ့အတူေန သည္႕အခါ ေသြးဆင္းျခင္း၊ တခါတစ္ရံ ေသြးခဲဆင္းျခင္း (ရွားေတာ႕ရွားပါတယ္။ ဒါေပမယ္႕ကင္ဆာအဆင္႕ျဖစ္တယ္ဆို တာျပသေနျခင္း) စသည္တို့ျဖစ္တတ္ပါ တယ္။ ဒါ႕အျပင္မွာ အမ်ိဳးသားနဲ့အတူ ေနသည္႕အခါ နာက်င္ျခင္းႏွင္႕ေသြးဆင္း ျခင္းေတြဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္း ကင္ ဆာရဲ႔လကၡဏာေတြျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ပိုမို ဆိုးရြားတဲ႕အဆင္႕ေရာက္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ႕ ဝမ္းဗိုက္၊အဆုတ္နဲ့ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ား မွာပ်ံ႔ႏွံ့ျခင္း Metastases ေတြကိုေတြ႔ရ မွာျဖစ္ပါတယ္။ ပိုမိုဆိုးရြားတဲ႕ သားအိမ္ ေခါင္းကင္ဆာရဲ႔လကၡဏာေတြကေတာ႕ အစားအေသာက္ပ်က္ျခင္း၊ ပိန္းခ်ံဳးျခင္း၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ တင္ပဆံု႐ိုးအ တြင္းကိုက္ခဲျခင္း၊ ခါးနာျခင္း၊ ေျခ ေထာက္မ်ားနာျခင္း၊ ေျခေထာက္မ်ား ေရာင္လာျခင္း၊ ေသြးအလြန္အမင္းဆင္း ျခင္း၊ အ႐ိုးက်ိဳျခင္းမ်ား၊ တစ္ခါတရံ မိန္းမွကိုယ္မွ ဆီးသို့မဟုတ္ မစင္မ်ား ထြက္က်ျခင္းစတဲ႕လကၡဏာေတြ ႀကံဳ ေတြ႔ရႏိုင္ပါတယ္။
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ဘာ ေၾကာင္႕ျဖစ္ပြားရတာလဲ။
Human Papilloma Virus ဟာ သားအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ႕ အဓိက အေၾကာင္းအခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ႕အျပင္ လိင္ဆက္ဆံဖက္မ်ားျခင္း၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္း HIV ပိုးစတာေတြဟာ လည္း သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ေစရ ျခင္းရဲ႔ risk Factor ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ႕အျပင္ အျခားအေၾကာင္းအရာေတြက ေတာ႕ Chlamydia ပိုးဝင္ျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈႏွင္႕ဆက္ႏြယ္ေနေသာအေျခ အေနမ်ား၊ အစားအေသာက္၊ ေဟာ္မုန္း ပါေသာ သားဆက္ျခားေဆးမ်ား၊ သား အိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ေစျခင္းရဲ႔ Cofactors အေနနဲ့ပါဝင္ေနျပန္ပါတယ္။ အသက္ငယ္ရြယ္စဥ္တြင္ လိင္ဆက္ ဆံျခင္းနဲ့အသက္ငယ္ရြယ္စဥ္တြင္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္း၊ အသက္ငယ္ရြယ္ စဥ္တြင္သားဆက္ျခားေဆးမ်ားေသာက္ သံုးျခင္းဟာလည္း risk factors ေတြ ထဲမွာပါဝင္ေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။
သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ဘယ္လိုကာကြယ္ႏိုင္သလဲ။
၁။ Screening ျပဳလုပ္ျခင္း
Pap Smear ျပဳလုပ္ကာ သား အိမ္ေခါင္းကင္ဆာကိုစစ္ေဆးျခင္းျဖစ္ ပါတယ္။ ၃ ႏွစ္တစ္ႀကိမ္၊ ငါးႏွစ္တစ္ ႀကိမ္စစ္ေဆးေပးျခင္းအားျဖင္႕ သားအိမ္ ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းကို ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိေလ်ာ႕ခ်ေပးတာေတြ႔ရပါ တယ္။ အကယ္၍ မူမမွန္ေသာ အေျဖ ေတြေတြ႔ခဲ႕ရင္လည္း Precancerous change ကိုႀကိဳတင္သိရွိႏိုင္ၿပီးေတာ႕ လိုအပ္တဲ႕ ကာကြယ္ကုသမႈေတြေပးႏိုင္ မွာျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ သားအိမ္ ေခါင္းကင္ဆာကိုေစာစီးစြာသိရွိပါကလည္း အနည္းယ္မ်ိဳးပြားႏိုင္မႈစြမ္းရည္ကို ထိ ခိုက္ႏိုင္ယံုကလြဲလို့ မခြဲမစိတ္ရပဲ ကုသ မႈေတြေပးႏိုင္ပါတယ္)
၂။ Vaccine ထိုးျခင္း
HPV vaccine ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ Gardasil နဲ့ Cervarix ျဖစ္ၿပီး ဒီဗက္ ဆင္းေတြကသားအိမ္ေခါင္းနဲ့ စအိုတစ္ ဝိႈက္မွာ ကင္ဆာျဖစ္ပြားႏိုင္မႈကို ၉၃ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိေလ်ာ႕ခ်ေပးႏိုင္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ HPV Vaccine ကို အသက္ ၉ ႏွစ္မွ ၂၆ ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးေတြကို ပိုးမဝင္မွာ ႀကိဳတင္ ထိုးထားႏိုင္ၿပီးဒါကလည္း ေရာဂါပိုးမရွိ မွသာလွ်င္ ထိေရာက္မႈရွိတာျဖစ္ပါ တယ္။ Vaccine ေတြဟာ ေလးႏွစ္မွ ေျခာက္ႏွစ္အထိ စြမ္းေဆာင္နိုင္မႈရွိၿပီး ဒီထက္ပိုစြမ္းသလား booster ထပ္ထိုး ဖို့ လိုအပ္သလားဆိုတာတာကိုေတာ႕ မသိရွိရေသးပါဘူး။ ေဈးႏႈန္းႀကီးမားမႈ ကျပႆနာတစ္ခုျဖစ္ေနၿပီး ႏိုင္ငံေပါင္း မ်ားစြာကေတာ႕ HPV Vacinnation Fund ေတြတည္ေထာင္ဖို့ႀကိဳးစားေနၾက ပါၿပီ။
၃။ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳျခင္း
ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳျခင္းဟာ အခ်ိဳ႔ ေသာသားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာေတြကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကြန္ဒံုးဟာ HPV ကိုကာကြယ္ေပးႏိုင္တာ မေပး ႏိုင္တာအသာထား အနည္းဆံုးေတာ႕ genita wart (လိင္အဂၤါတြင္ျဖစ္ေသာ ျြကက္ႏို့)နဲ့ တျခားေရာဂါပိုးေတြကိုေတာ႕ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ (ဥပမာ-STD, Chlamydia) သုတ္ရည္ ွSemen ဟာ Precancerous changes (CIN3) ကိုေျပာင္းလဲေစနိုင္တဲ႕ Risk ရွိတဲ႕အတြက္ ကြန္ဒံုးအသံုးျပဳျခင္းအား ျဖင္႕ ကာကြယ္ေပးရာေရာက္ပါတယ္။
၄။ အဟာရ
ဗီတာမင္ေအ၊ ဗီတာမင္ဘီတြဲ၊ ဗီ တာမင္စီ၊ ဗီတာမင္အီးနဲ့ ဘီတာကာ႐ို တင္းေတြဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈကိုေလ်ာ႕က်ေစတဲ႕ အဟာရ ဓာတ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္ၿပီးမွ ကုသတာထက္စာရင္ မျဖစ္ခင္ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းဟာလြန္ စြာထိေရာက္လွပါတယ္။ တတ္နိုင္သမွ် သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကိုေလ်ာ႕ၿပီး အမ်ိဳးသမီးအားလံုး Pap smear ျပဳလုပ္ ဖို့တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားၾကဖို့လည္း တိုက္တြန္းလိုပါ တယ္။ အားလံုးပဲက်န္းမာသုချပည္႕ဝ ၾကပါေစ။