တီဘီေရာဂါအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ

တီဘီေရာဂါသည္ ေသးငယ္ ေသာ (Mycobacterium Tuberculosis) ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ေရာဂါျဖစ္ၿပီး မ်ိဳး႐ိုးလိုက္သည့္ေရာဂါ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ရွိ အဆုတ္တြင္ အဓိကအျဖစ္မ်ားၿပီး အဆုတ္ ျပင္ပအဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ား အနက္ အဆုတ္ေျမႇး၊ အက်ိတ္၊ ေက်ာ႐ိုးမ၊ အ႐ိုးအဆစ္၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းႏွင့္ မ်ိဳးပြားအဂၤါအစိတ္အပိုင္း၊ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းအဂၤါအစိတ္အပိုင္း မ်ားတြင္လည္း ျဖစ္ေလ့ရွိသည္ဟု က်န္းမာေရးဦးစီးဌာန အမ်ိဳးသား တီဘီေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးစီမံခ်က္မွ လက္ေထာက္ဆရာဝန္ ေဒါက္တာ မ်ိဳးစုၾကည္က ဆိုသည္။ "တီဘီေရာဂါဟာ က်ား၊ မ အသက္အရြယ္မ်ိဳးစံုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့သူေတြ၊ ခုခံအားက်ဆင္းေနသူေတြ ၊ေဆးလိပ္၊ အရက္အလြန္အကြ်ံေသာက္သံုးတဲ့သူ ေတြနဲ႔ အသက္အရြယ္ႀကီးတဲ့သူေတြနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြမွာ ပိုျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဆီးခ်ိဳနဲ႔အစာအိမ္ျဖတ္ေတာက္ ခံထားရသူမ်ားမွာလည္း ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္" ဟု ၎က ရွင္းျပသည္။ သံုးပတ္ အ ထက္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ သလိပ္ပါျခင္း၊ ေသြးပါျခင္း၊ အဖ်ား တာရွည္ျခင္း၊ တေငြ႕ေငြ႕ဖ်ားၿပီး ညဘက္ ေခြ်းထြက္မ်ားျခင္း၊ ကိုယ္လက္ မ်ား ေညာင္းျခင္း၊ အစား အေသာက္ပ်က္ျခင္း၊ေမာပန္းလြယ္ျခင္း ၊ေက်ာရင္ေအာင့္ျခင္းႏွင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့က်ျခင္း တို႔သည္ တီဘီေရာဂါ လကၡဏာရပ္ မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ေဒါက္ တာမ်ိဳးစုၾကည္က ရွင္းလင္းေျပာၾကားသည္။
"ဒီလကၡဏာေတြျဖစ္ၿပီဆိုရင္ နီးစပ္တဲ့ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းကို သြားျပသင့္ပါတယ္။ တီဘီေရာဂါဟာ ကုသရင္ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္တဲ့ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ေပါ့ေလ်ာ့ ရင္ေတာ့ အသက္ပါဆံုးႏိုင္တဲ့အျပင္ မိသားစုနဲ႔ မိမိပတ္ဝန္းက်င္ကိုပါ ကူးစက္ ႏိုင္လို႔ ဂ႐ုစိုက္သင့္ပါတယ္" ဟု၎က ဆိုသည္။ တီဘီေရာဂါမျဖစ္ေစ ရန္အ တြက္ ေဆးလိပ္ႏွင့္ အရက္ အလြန္အကြ်ံ မေသာက္ရန္၊ အာဟာရျပည့္ဝေအာင္ စားေသာက္ရန္၊ လူနာမ်ားႏွင့္ နီးကပ္ စြာ မ်က္ႏွာ ခ်င္းဆိုင္ စကားေျပာျခင္း ကို ေရွာင္ရန္၊ ႏြားႏို႔၊ ကြ်ဲႏို႔မ်ားကို ပြက္ပြက္ ဆူေအာင္ က်ိဳခ်က္ၿပီး မွ ေသာက္ရန္၊ ေလေကာင္းေလ သန္႔ရသည့္ေနရာ တြင္ ေနထိုင္ ရန္၊ ကေလးမ်ားကို ေမြးစ (သို႔မဟုတ္) ေမြးၿပီး တစ္လခြဲတြင္ အဆုတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး (ဘီစီဂ်ီ) ထိုးရန္ႏွင့္ မိသားစုအတြင္း တီဘီေရာဂါ ရွိပါက ကုသမႈ အျမန္ဆံုးခံယူျခင္းျဖင့္ ကူးစက္မႈကို ကာကြယ္ႏိုင္ေၾကာင္း INGO တစ္ခုျဖစ္သည့္ Malterser International တီဘီေဆးခန္းက ထုတ္ေဝသည့္ လမ္းၫႊန္ ခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပ ထားသည္။
တီဘီေရာဂါျဖစ္ပြားေနၿပီဟုသိပါက အျမစ္ျပတ္ေပ်ာက္ကင္းေစရန္ေျခာက္လမွ ရွစ္လအထိ ကုသရန္ လိုအပ္သည္။ တီဘီေဆးေသာက္ၿပီးႏွစ္လမွ သံုးလျပည့္ပါက တစ္ႀကိမ္၊ ငါးလျပည့္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္၊ ေျခာက္လ သို႔မဟုတ္ ရွစ္လျပည့္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ သလိပ္ကို ထပ္မံစစ္ေဆးရန္ လိုအပ္သည္။ သတိျပဳ ရန္မွာ ေဆးကုသမႈခံယူ ေနစဥ္အတြင္းျပန္လည္က်န္းမာၿပီး သလိပ္စစ္ေဆးသည့္အခ်ိန္တြင္ တီဘီေရာဂါပိုးမေတြ႕ပါက အျမစ္ျပတ္ ေပ်ာက္ကင္း ၿပီဟု သတ္မွတ္၍မရေပ။ ထို႔အတြက္ ကုသမႈမၿပီးခင္ အထိေဆးေသာက္ျခင္းကို မရပ္သင့္ဟု နယ္စည္း မထား ဆရာဝန္မ်ားအဖြဲ႕ (ေဟာ္လန္) မွ Medical Coordinator ေဒါက္တာ ခင္ၿငိမ္းခ်မ္းက ဆိုသည္။ "ေဆးကို စနစ္တက်နဲ႔ ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားထားတဲ့အတိုင္း ေသာက္ရပါမယ္။
ကိုယ္က သက္သာတာကို ေပ်ာက္ၿပီထင္ၿပီး ဆက္မေသာက္ရင္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ တီဘီ ေရာဂါပိုးေတြက ေဆးနဲ႔ယဥ္ပါးသြားၿပီး ကုရခက္ သြားတတ္တယ္။ အဲဒီအခါမွာ ကိုယ့္အတြက္လည္း အသက္အႏၱရာယ္ ရွိတယ္။ ကိုယ့္မိသားစုဝင္ေတြကိုလည္း ေဆးယဥ္ပါး တီဘီပိုးကူးစက္ႏိုင္ၿပီး အသက္ အႏၱရာယ္ရွိေစႏိုင္ပါတယ္" ဟု ၎ကဆိုသည္။ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါဆိုသည္ မွာ ပံုမွန္တီဘီေရာဂါကို ကုသေနသည့္ ေဆးမ်ားထဲမွ အစြမ္းအ ထက္ ဆံုး ေဆးႏွစ္မ်ိဳးကို သာမန္တီဘီပိုးမ်ားက ယဥ္ပါးသြားျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္းေဆး ယဥ္ပါးတီဘီကို MDR-TB ဟုေခၚ ၿပီး ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါႏွင့္ သာမန္ တီ ဘီေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ အတူတူပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ သာမန္ေရာဂါပိုး ထက္ ပိုမိုကူးစက္လြယ္ျခင္းမရွိဟု သိရွိ ရသည္။
ေဆးကုသေနခ်ိန္တြင္ ရင္ပူျခင္း၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာျခင္းႏွင့္ ေဆးထိုးသည့္ေနရာတြင္ နာက်င္ျခင္း အစရွိသည့္ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ကိုခံစား ရႏိုင္ေသာ္လည္း အလြန္မျပင္း ထန္သည့္အတြက္ ေဆးကုသမႈဆက္လက္ ခံယူႏိုင္ၿပီး ေဆးကုသခံယူမႈကို မိမိ ဆႏၵအရ ရပ္တန္႔လိုက္ျခင္း မျပဳလုပ္ သင့္ေၾကာင္းလည္း ၎က ထပ္ဆင့္ ေျပာဆိုသည္။ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႏွင့္ The Stop TB Partnership တို႔၏ ပံ့ပိုး ကူညီမႈျဖင့္ တီဘီေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး ကို ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိရာ ေဆာင္ရြက္ ေအာင္ျမင္မႈသည္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက ခ်မွတ္ထားေသာ ေထာင္စုႏွစ္ရည္မွန္း ခ်က္မ်ားကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ တြင္ျပည့္ မီ ေစေတာ့မည္ျဖစ္ၿပီး အခ်ိန္ႏွင့္တစ္ေျပးညီ ျပည့္မီေစရန္ အရွိန္အဟုန္ျမႇင့္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ၾကေစလိုေၾကာင္း၊ က်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးဌာန အေနျဖင့္ တီဘီေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ရန္ပံုေငြကို ၁၉၉၅-၉၆ ခုႏွစ္တြင္ က်ပ္ ၁၄ သန္းသာ ခြဲေဝခ်ေပးရာမွ ၂၀၁၀-၁၁ ခုႏွစ္ တြင္ က်ပ္ ၆၂၆ သန္းအထိ တိုးျမႇင့္ေပး ခဲ့ေၾကာင္း၊ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ဘ႑ာေရး ႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္က က်န္းမာေရး က႑အတြက္ ရန္ပံုေငြကို ေလးဆ တိုးျမႇင့္ခ်ထားေပး မည္ျဖစ္ ၍ ျပည္ တြင္း၊ျပည္ပလူမႈေရးမိတ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အားလံုး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကေစလို ေၾကာင္းကို ယင္းေန႔တြင္ ေပးပို႔ခဲ့ သည့္ သဝဏ္လႊာ၌ သမၼတ က ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။
တီဘီေရာဂါသည္ ကမၻာေပၚ၌ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္းေျခာက္ေထာင္ခန္႔ မွစ၍ ကူးစက္ျပန္႔ပြားခဲ့ၿပီး ၁၈၈၂ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ာမန္သိပၸံပညာ ရွင္ Dr. Robert Koch က ပထမဆံုး ေတြ႕ရွိခဲ့ျခင္းကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ မတ္လ ၂၄ ရက္ေန႔ကို ကမၻာ့တီဘီေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ သည္။ တီဘီေရာဂါသည္ မွန္ကန္သည့္ ကုသမႈမရရွိပါက အသက္ဆံုး႐ံႈးေစႏိုင္ သည့္ ေရာဂါျဖစ္သည္။
ေရာဂါေပ်ာက္ ကင္းေစရန္အတြက္ တီဘီေဆးမပ်က္ မကြက္ေန႔စဥ္ေသာက္ရန္ လိုအပ္ၿပီး မိမိသေဘာႏွင့္ မိမိေဆးေသာက္ျခင္းကို မရပ္သင့္ေပ။ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳး တစ္ခုခု ေပၚပါကလည္း ဆရာဝန္ႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီး ၫႊန္ၾကားထား သည့္အခ်ိန္တြင္ သလိပ္ျပန္စစ္ရန္ လိုအပ္သည္။ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်သည့္ အခါတိုင္း သန္႔ျပန္႔ေသာအဝတ္၊ လက္ကိုင္ပဝါတို႔ျဖင့္ ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္း ကိုလံုေအာင္ အုပ္ရမည္။ အသံုးျပဳၿပီး ေသာ လက္ကိုင္ပဝါ၊ အဝတ္မ်ား ကို ေန႔ စဥ္ ေလွ်ာ္၍ ေနပူလွန္းၿပီးမွ ျပန္သံုး ရမည္။ အာဟာရျပည့္ဝ၍ မွ်တေသာ အစားအစာမ်ားစားကာ သင့္ေလ်ာ္ေသာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မွန္မွန္ျပဳၿပီး အနားယူ သင့္သည္။ သို႔မွသာ လူသား တို႔၏ အသက္အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ ေနသည့္ တီဘီေရာ ဂါေဘးဆိုးမွ ကင္းေဝး ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
By The Voice Journal